“ΤΟ
ΙΔΙΟ ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΚΑΤΑΣΤΡΕΦΕΙ ΒΑΘΜΙΑΙΑ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΤΥΠΟΥΣ
ΠΟΥ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΑΡΞΗ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ”… Αν ο καπιταλισμός μπόρεσε να λειτουργήσει και να αναπτυχθεί στο παρελθόν, αυτό έγινε επειδή κληρονόμησε μια σειρά ανθρωπολογικών τύπων τους οποίους ΔΕΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕ Ο ΙΔΙΟΣ: αδιάφθορους δικαστές, ακέραιους δημόσιους υπαλλήλους ικανούς να υπηρετούν το κοινό καλό, εκπαιδευτικούς αφοσιωμένους στο καθήκον τους, εργάτες για τους οποίους η δουλειά ήταν –παρά τις σκληρές συνθήκες- πηγή αξιοπρέπειας και υπερηφάνειας κλπ. Αυτοί οι ανθρωπολογικοί τύποι ΔΕΝ αναδύθηκαν από μόνοι τους, αλλά δημιουργήθηκαν σε ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΕΣ ιστορικές περιόδους με αναφορές σε ΑΞΙΕΣ που ήσαν τότε καθιερωμένες: την εντιμότητα, την ανιδιοτελή προσφορά προς το κοινωνικό σύνολο, τη μετάδοση της γνώσης, την εργασία που παράγει ωφέλιμο έργο κλπ.
Στις σύγχρονες κοινωνίες αυτές οι αξίες δεν έχουν πέραση, αφού το μόνο που μετράει πλέον είναι το ΧΡΗΜΑ. Οι ανθρωπολογικοί τύποι που ενσαρκώνουν την εντιμότητα, την ηθική ακεραιότητα, την ανιδιοτέλεια γίνονται σχεδόν αδιανόητοι στη σύγχρονη εποχή. Δεν υπάρχουν επομένως καθιερωμένες αξίες ικανές να λειτουργήσουν ως ΦΡΑΓΜΟΣ στη διάδοση της ΔΙΑΦΘΟΡΑΣ. Ακόμη και ο ανθρωπολογικός τύπος που αποτέλεσε ιστορικό δημιούργημα του ίδιου του καπιταλισμού, ο τύπος του επιχειρηματία –που συνδύαζε την τεχνική επινοητικότητα, την ικανότητα να δημιουργεί αγορές- είναι και αυτός ΠΡΟΣ ΕΞΑΦΑΝΙΣΗ. Αντικαθίσταται από διευθυντικές γραφειοκρατίες και από κερδοσκόπους, που εγκαταλείπουν τις παραγωγικές δραστηριότητες για να στραφούν προς το ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΑΚΟ ΚΕΡΔΟΣ.
Ο Καστοριάδης θεωρούσε αναγκαία μια νέα φαντασιακή δημιουργία που θα έβαζε στο κέντρο της ζωής του ανθρώπου σημασίες άλλες από την αύξηση της παραγωγής και της κατανάλωσης, που θα έθετε διαφορετικούς στόχους ζωής, για τους οποίους οι άνθρωποι θα μπορούσαν να πουν πως αξίζουν τον κόπο. Για να αποφύγουμε την οικολογική καταστροφή, αλλά και για να βγούμε από τη σημερινή ψυχική και ηθική εξαθλίωση των ανθρώπων –έλεγε- είναι αναγκαίο να επιδιώξουμε μια κοινωνία στην οποία οι οικονομικές αξίες δεν θα κατέχουν κεντρική ή κυρίαρχη θέση και στην οποία η οικονομία θα έχει ξαναμπεί ΣΤΗ ΘΕΣΗ ΤΗΣ, δηλαδή θα έχει γίνει απλό μέσον και όχι ο υπέρτατος σκοπός του ανθρώπινου βίου.
(μέρος άρθρου από τον Θανάση Γιαλκέτση – ένθετο «Βιβλιοθήκη» - Ελευθεροτυπία – 2008)
από filologos10
